Toen ik om mij heen vroeg met wie ik een interessant gesprek kon hebben over man/vrouw verhoudingen verwees een vriend mij door naar Miranda Huls. Miranda was in de jaren 70 al vanaf jonge leeftijd actief betrokken bij het feminisme, met name in Hengelo. Daar lijmde ze bijvoorbeeld ‘s nachts de sloten van de lokale sexclub dicht: “We waren niet perse tegen prostitutie, maar de manier waarop er daar naar vrouwen werd gekeken.” Ook startte ze met vriendinnen een stichting om vrouwen die verkracht waren te helpen en hielp een veelpleger hiervan voor de rechter te krijgen.
Ik weet dat je je vroeger veel hebt ingezet voor het feminisme. Hoe is dat allemaal begonnen?
Miranda: “Ik had op de middelbare school een fantastische mentor. Ze was docent Nederlands en maar tien jaar ouder dan wij waren. Ik zat in Ulft op school, maar zij kwam uit Amsterdam en had de linkse idealen en het feminisme dat daar speelde meegenomen naar ons dorp. Ze stelde ons vragen waar we nog nooit over na hadden gedacht. Ze sprak bijvoorbeeld openlijk over seksualiteit en man/vrouw-taboes. Er ging echt een knop om bij veel mensen, je zag het gebeuren. De tijd bruisde en de hogere jaars waren echt actief in het feminisme. Ik werd door mijn mentor uitgenodigd voor een bijeenkomst van deze vrouwen en was ontzettend hiervan onder de indruk. Opeens dacht ik: “er is leven buiten Ulft!” Mijn wereld werd opeens zo veel groter en ik wilde die wereld induiken. We vormden een vrouwengroep en schreven liedjes met titels als Het Grote Menstruatie-lied, die we opvoerden het vrouwencafé in Doetinchem. Dat was in 1967.”
Kun je wat vertellen over wat je gedaan hebt en hoe je dat hebt ervaren?
Miranda: “Op mijn zeventiende ging ik uit huis. Mijn huisgenoten waren twee jaar ouder dan ik en we hadden vaak mensen over de vloer die fantiek bezig waren met het feminisme. Ik was vaak in het pand van de PSP (Pacifistisch Socialistische Partij), waar het ook vaak over feminisme ging. Daar kwamen we als vrouwen bij elkaar en knipten elkaars haar af. Dat was toentertijd echt een statement.
Toen ik achttien was richtte ik met vriendinnen de stichting ‘Vrouwen tegen Verkrachting’ op. We werkten daarvoor samen met de politie. Als er een vrouw bij ons in de regio verkracht was, dan belden ze ons. Diezelfde avond stapte ik dan nog op mijn fiets om bij de vrouw langs te gaan. Zo hoorde ik talloze verschrikkelijke verhalen over seksueel geweld. Daar heb ik later nog veel last van gehad.”
Hoe waren je relaties met mannen in die periode?
Miranda: “Goede vraag! Dat was best lastig. Mijn vriendjes hadden het wel een beetje te verduren eerlijk gezegd. Ik voerde veel discussies met ze en schoof ze boeken onder de neus over feminisme. Die lazen ze eigenlijk altijd wel. We waren in die tijd ook wel samen op zoek naar een gelijkwaardige relatie. Het feminisme beïnvloedde mannen natuurlijk ook. Die hadden, net als wij, een identiteitscrisis.”
Welke veranderingen in de opvattingen rondom vrouwen heb je gezien?
Miranda: “Van wat ik heb gezien hebben mannen zich enorm geëmancipeerd. Persoonlijk heb ik het nooit met een vriend over het huishouden hoeven hebben, dat deed je automatisch samen, net als werken. Maar ik zie ook wel dat dit weer een beetje verandert is, en dat we toch weer wat verloren zijn. Met name als het gaat over seksualiteit, de vrijheid en openheid uit de jaren 70/80 is er niet meer. Daarnaast heb ik ook het idee dat we nu veel minder het gevoel hebben onderdeel te zijn van een community. Vroeger hoorde ik echt nadrukkelijk bij een groep en politieke partij en daar voelde ik me erg goed bij.”
Zitten er ook nadelen aan toegenomen emancipatie?
Miranda: “Als het om mijn ervaringen in de vrouwenbeweging gaat, zaten daar zeker ook nadelen aan. Ook daar had je te maken met dogma’s. Ik denk niet dat ik van mezelf echt een actievoerder ben, maar ik vond toentertijd dat ik dat moest doen. Dat was ook wel de sfeer. Je moest niet zeuren. Je mocht wel even na-bibberen, maar daarna moesten we toch weer verder. We gingen voor het ideaal en daar moesten we zeker concessies voor doen. Ik ben in die periode wel echt over mijn eigen grenzen gegaan. Daarna moest ik bijvoorbeeld weer leren om het idee los te laten dat ik alles in mijn eentje zou moeten doen. Ik ga bijvoorbeeld niet graag alleen op vakantie. Ben ik dan te vrouwelijk? Is dat erg? Dat soort dingen vroeg ik mij dan af.”
Welke eigenschappen associeer jij met vrouwelijkheid?
Miranda “Ik noem het niet perse vrouwelijkheid, maar er zijn wel eigenschappen die je vaker bij vrouwen vind. Volgens mij kunnen vrouwen beter denken in een concept van community. Ze kunnen goed klein en groot tegelijk denken, en switchen tussen concept en praktische zaken. Ze stellen zich daarin ook meer in dienst van een groep. Ze denken na over wat voor iedereen de beste uitkomst zou zijn. Ik heb het idee, misschien onterecht, dat vrouwen een groter verantwoordelijkheidsgevoel hebben. Ik heb het dan over dat ‘rekening houden met’. Daar zijn vrouwen wat mij betreft iets te veel mee bezig en mogen mannen zich wel wat meer voor inspannen.”
Identificeer jij je ook hiermee?
Miranda: “Ja. Ik neem ook wel veel verantwoordelijkheden op me. Al moet ik zeggen, ik heb echt een hele zorgzame man. Daarom denk ik ook dat je niet helemaal kunt spreken van mannelijke en vrouwelijke eigenschappen. Ik denk dat het sterk afhankelijk is van je opvoeding. Vrouwen worden meer voorbereid op zorgen en op het nemen van verantwoordelijkheden.”
En wat hoort dan bij mannelijkheid?
Miranda: “Ik denk dat mannen beter in het hier en nu kunnen zijn. Genieten van het moment. Ze kunnen werk en privé beter gescheiden houden, misschien omdat dat verantwoordelijkheidsgevoel minder speelt.”
Als je aan een ‘sterke vrouw’ denkt, welke eigenschappen denk je dan aan?
Miranda: “Onafhankelijk in de zin van dat je beslissingen neemt die soms tegen je natuur in gaan voor een groter belang, maar tegelijk op een ander moment ook bewust voor jezelf kunt kiezen. Ik vind het krachtig als je als vrouw niet je gevoel verloochent of probeert weg te stoppen. Alles wat je beleefd mag er zijn en wat je ermee doet is aan jou.”
Merk je dat jouw vrouwelijkheid een specifieke functie heeft binnen liefdesrelaties?
Miranda: “Wat ik altijd weer tegenkwam in relaties, was dat ik degene was die de verantwoordelijkheid had voor het emotionele huishouden in de relatie. Als er dingen speelden in de relatie, dan was ik degene die daar over begon. Ik denk dat het vaak zo is dat de vrouw degene is die dit benoemt. Die zegt “we moeten even praten” of “volgens mij zit jij ergens mee”. Dat is misschien toch wel echt een vrouwelijk trekje. En een hardnekkige: ik heb hele lieve, zorgzame mannen gehad die heel betrokken waren, en toch was ik degene die dingen aankaartte. Daarin kon ik dan goed mijn eigen gevoelens even aan de kant zetten om te luisteren, maar kon ook wel afdwingen dat er naar mij geluisterd werd als ik dat nodig had. Ik was daarin ook wel echt bewust met mijn timing bezig. Dat is dan toch denk ik een cultureel diepgeworteld iets. Mannen zijn niet zo met die communicatie bezig, maar vrouwen wel en die voorzien goed wat er aan de hand is en wat iemand nodig heeft.”
Tot slot een vraag die ik momenteel iedereen om mij heen stel, omdat ik er voor mijn project veel mee bezig ben. Heb jij iets met portretten van Maria en zo ja wat roepen die bij jou op?
Miranda: “Ik heb er zeker wat mee. Het roept toch iets ultiems op over de onvoorwaardelijke liefde. Ik ben natuurlijk ook een moeder, en vanaf het moment dat ik een kind kreeg voelde ik een zekere opluchting omdat ik voor mijn gevoel niet meer bezig hoefde te zijn met hoe ik mijn leven zou invullen. Als het er op aankomt ben ik moeder. Dat gaf me bestaansrecht en bevrijdde me van vragen over waarom ik bestond, wat ik moest doen en wat ik wilde achterlaten. Moeder zijn bracht mij de rust die het mogelijk maakte om in het hier en nu te zijn. Maar ik moet zeggen dat dit ook wel was omdat ik een partner had die veel hielp.”
Dit interview is onderdeel van mijn research voor een nieuwe fotoserie waar ik aan werk. Op de hoogte blijven van dit project? Volg mij dan op Facebookof Instagram, of houdt deze site in de gaten voor updates.
Ben of ken jij iemand met een bijzondere kijk op mannelijk- en/of vrouwelijkheid, die ik echt hierover moet spreken? Tip mij dit dan door een berichtje te sturen naar contact@hannajansen.com.
